Αποστολή στη Μεγάλη Ελλάδα – Νότιο Ιταλία – Σικελία
(29 Ιουνίου-9 Ιουλίου 2012)
Οδοιπορικό στη Ν. Ιταλία και Σικελία. Παλέρμο, Σελινούντας, Ακράγας, Συρακούσες, Κατάνια, Μεσσήνη
Επισκεφθήκαμε τα ελληνόφωνα χωριά, γνωρίσαμε τους “Έλληνες” και την Ιστορία τους, θαυμάσαμε τη δυναμική του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού και περπατήσαμε στα κάστρα του Βυζαντίου και του Μεσαίωνα.
Συμμετείχαν 90 μέλη μας από όλη την Ελλάδα.
«Εμείς είμαστε Έλληνες!» Έτσι απαντούσαν οι Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδος στο ερώτημα «Είστε κι εσείς Έλληνες;»
Η αποστολή αυτή πραγματοποιήθηκε σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Με θερμοκρασία 40 έως 45 °C, υγρασία 80% και τον Πρόεδρο του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού ασθενή καθ’ όλη την διάρκεια της Αποστολής, η αποστολή αυτή ήταν η πιο κουραστική που πραγματοποίησε μέχρι σήμερα το Κέντρο. Οι αποστάσεις μέσα σε αυτές τις συνθήκες φάνηκαν ατέλειωτες για τους συνοδοιπόρους, αλλά αυτά που είδαν και που ένιωσαν επισκεπτόμενοι την Μεγάλη Ελλάδα σίγουρα επισκίασαν όλα τα υπόλοιπα. Πενήντα έξι μέλη, συνεργάτες και φίλοι του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού, στους δύσκολους αυτούς καιρούς που διανύει η χώρα μας, συμμετείχαν στην αποστολή και στη μεγάλη συνάντηση με τους αδελφούς μας Ελληνόφωνους της Καλαβρίας και της Απουλίας. Πάτησαν σε ιστορικά μέρη πάνω στα ίχνη των αρχαίων Ελλήνων –αποίκων της νότιας Ιταλίας και της Σικελίας.
Αφήνοντας πίσω μας το λιμάνι της Πάτρας και κατόπιν της Ηγουμενίτσας το πρωινό της 29ης Ιουνίου, ξεκινήσαμε το μοναδικό αυτό 11ήμερο οδοιπορικό στα ζωντανά ίχνη της Μεγάλης Ελλάδος και του Ελληνορθόδοξου κόσμου στη νότιο Ιταλία και τη Σικελία.
Προσκυνήματα – μνημεία – κέντρα που επισκέφθηκε η αποστολή
Το Μπάρι, η πρωτεύουσα της περιφέρειας της Απουλίας, με τη μοναδική παλαιά μεσαιωνική πόλη. Γραφικά, στενά, πλακόστρωτα δρομάκια με διάφορα μαγαζιά και τοπικά cafes που μας ξεκούρασαν, μετά την προσκυνηματική μας επίσκεψη στη ρωμανικού και γοτθικού ρυθμού βασιλική του αγίου Νικολάου. Το εσωτερικό της αποτελείται από το σηκό και δύο διαδρόμους και διαιρείται με κίονες από γρανίτη και παραστάδες. Η βασιλική ήταν η πρώτη εκκλησία αυτού του σχεδιασμού, θέτοντας ένα προηγούμενο το οποίο αργότερα μιμήθηκαν σε πολλές άλλες κατασκευές στην περιοχή. Η βασιλική φιλοξενεί ένα από τα πιο αξιόλογα ρωμανικά γλυπτά έργα της νότιας Ιταλίας, την επισκοπική καθέδρα (θρόνο) του Ηλία, του πρώτου αρχιεπισκόπου. Υπάρχουν πολύτιμα ψηφιδωτά δάπεδα στην κρύπτη και στο πρεσβυτέριο. Το κιβώριο, το αρχαιότερο της περιοχής, είναι επίσης διακοσμημένο με ψηφιδωτά. Η κρύπτη, με 26 κίονες στεγάζει τα λείψανα του αγίου Νικολάου.
Επόμενη στάση μας ήταν το Μεταπόντιο, όπου είδαμε το αρχαιολογικό πάρκο με το ναό της Λακινίας Ήρας και εν συνεχεία το Ρήγιο στη μύτη της ιταλικής «μπότας». Εκεί επισκεφθήκαμε το Μουσείο της Μεγάλης Ελλάδας, βασικά εκθέματα του οποίου είναι οι Διόσκουροι, οι πίνακες των Επιζεφυρίων Λοκρών, οι ενάλιες αρχαιότητες και οι αξεπέραστοι ορειχάλκινοι πολεμιστές του Ριάτσε.
Η Μπόβα Μαρίνα, το κεφαλοχώρι της Καλαβρίας, όπου τύχαμε θερμής υποδοχής από καθηγητές του Ινστιτούτου Ελληνόφωνων Σπουδών και είχαμε συνάντηση και ενημέρωση στο Κέντρο Ελληνόφωνων Σπουδών με παράγοντες και ελληνόφωνους της περιοχής. Παρεδόθησαν από τον Πρόεδρο του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού για τη βιβλιοθήκη τους το δίτομο έργο «Θράκη – Ιστορία – Πολιτισμός» και «Μέγας Αλέξανδρος» όπως επίσης και ελληνικές σημαίες. Γευματίσαμε μαζί τους, μιλήσαμε την τοπική διάλεκτο και χόρεψαν προς τιμήν μας με τη συνοδεία ζωντανής παραδοσιακής μουσικής τοπικά συγκροτήματα από παιδιά ελληνοφώνων, ντυμένα με τοπικές φορεσιές με συνθήκες θερμοκρασίας πάνω από 40 οC.
Περνώντας τα στενά της Μεσσήνης (Σκύλλας και Χάρυβδης κατά τον Όμηρο), σταματήσαμε στην πανέμορφη μεσαιωνική Κεφαλού με τα μικρά, γραφικά δρομάκια, είδαμε τα βυζαντινά ψηφιδωτά στο ναό του Ρογήρου και επισκεφθήκαμε τα μεσαιωνικά πλυντήρια.
Το Παλέρμο, η πρωτεύουσα της Σικελίας, η πόλη των αντιθέσεων και διαφόρων χαρακτήρων. Παλιό και νέο, καλοφτιαγμένο και ερειπωμένο, ζωντανό και κοιμισμένο, χριστιανικό και αλλόδοξο, τα πάντα συναντάς εκεί, εκτός από ελληνικές αρχαιότητες. Το νορμανδικό στοιχείο υπερισχύει, και κατ’ εξοχήν η μητρόπολη, αλλά και το μπαρόκ δε μένει πίσω. Παντού εκκλησίες με κομψά καμπαναριά και αγάλματα στις κεντρικές πύλες και στα περίτεχνα παράθυρα. Η Πιάτσα Πραιτόρια και το Πραιτοριανό Μέγαρο, η Νορμανδική Μητρόπολη και οι τάφοι των Βασιλέων, η Μαρτοράνα με τα βυζαντινά ψηφιδωτά, αλλά και το περίφημο Nτουόμο του γειτονικού Μονρεάλε, με τα περισσότερα ψηφιδωτά(6.350 τ.μ) μετά την Αγία Σοφία, βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής μας. Είναι χτισμένο σε μαγευτική τοποθεσία, στο βάθος μεγάλου κόλπου της ΒΔ. ακτής της Σικελίας, στους πρόποδες του βουνού Πελεγκρίνο, σε μια εύφορη κοιλάδα. Είναι πόλη με αρχαιότατη ιστορία. Ήταν αποικία των Καρχηδονίων, ενώ οι Φοίνικες κι οι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν ως σταθμό στα ταξίδια τους. Κατακτήθηκε απ’ τους Ρωμαίους, τους Νορμανδούς, τους Γάλλους, τους Ισπανούς και τους Άραβες. Κατά την διάρκεια της παραμονής μας στο Παλέρμο, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στις κατακόμβες οι οποίες κατασκευάστηκαν το 1599 από καπουτσίνους (μοναχούς) για να χρησιμοποιηθεί ως νεκροταφείο αποκλειστικά γι’ αυτούς (capuchin catacombs). Ωστόσο, στους επόμενους αιώνες έγινε σύμβολο κοινωνικής θέσης, προκειμένου να τοποθετούνται νεκροί της κοινωνίας του Παλέρμο, δηλαδή πολίτες (συνήθως πλούσιοι) στις κατακόμβες των καπουτσίνων. Αποτελούν ένα θεαματικό μνημείο της περιοχής, καθώς φυλάσσονται σε αυτές 8.000 μουμιοποιημένα πτώματα.
Ο αρχαίος Σελινούντας. Ο Σέλινους ιδρύθηκε το δεύτερο ήμισυ του 7ου π.Χ. αιώνα στην νοτιοδυτική ακτή της Σικελίας ως θυγατρική πόλις της Ανατο-σικελιανής δωρικής αποικίας των Μεγάρων Υβλαίων. Η πόλη οφείλει το όνομά της στην ελληνική λέξη Σέλινο, και σημαίνει το άγριο σέλινο, το φυτό που υπάρχει πλουσιοπάροχα στην περιοχή. Διαθέτει ένα από τα πιο εκτεταμένα αρχαιολογικά πάρκα της Σικελίας και μια βόλτα σήμερα την ιερή κοιλάδα με τους γιγάντιους ναούς, το οχυρωματικό τείχος, την Ακρόπολη και τον τόπο της θρησκευτικής λατρείας, όπου μέχρι σήμερα βρίσκονται τα ερείπια των μεγαλοπρεπών ναών μαρτυρά ακόμα και στον βιαστικό περαστικό, το επίπεδο ευημερίας και πλούτου του Σελινούντα ανάμεσα στον 6ο και στον 5ο αιώνα π.Χ. Οχτώ ναοί υπάρχουν εδώ, επιβλητικότερος ο αναστηλωμένος της θεάς Ήρας, ενώ παντού είναι διασκορπισμένοι οι τεράστιοι κίονες των υπόλοιπων, που με φόντο τους κίονες της ακρόπολης, άθελα σε γυρνούν στα χρόνια της έξαρσης της ελληνικής αποικιοκρατίας.
Ο Ακράγας αποτελεί το κόσμημα των αρχαιοτήτων της Σικελίας. Επιπλέον, ο Ακράγας και ο Σελινούντας συναγωνίζονται σε αριθμό, μέγεθος και επιβλητικότητα ναών και προσφέρουν το ρεκόρ του συνολικού αριθμού αρχαίων ναών στη Μ. Ελλάδα, έναντι του συνόλου των αρχαίων ναών που υπάρχουν στη μητροπολιτική Ελλάδα. Στην αρχαιότητα ο Ακράγας ήταν πατρίδα καλλιτεχνών, φιλοσόφων και σημαντικών ανδρών της ιστορίας. Ήταν πλούσια πόλη με μεγάλη ισχύ και ο ποιητής Πίνδαρος την αποκαλούσε «ομορφότερη πόλη των θνητών». Η κοιλάδα των ναών στον Ακράγαντα είναι μια ορθογώνια έκταση 12 χιλιομέτρων και αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO από το 1998. Οι ναοί της Ήρας, του Ηρακλή, των Διόσκουρων, του Διός και το μνημείο του Θήρωνος, είναι τα κεντρικά θέματα της ξενάγησής μας. Οι ναοί χτίστηκαν την περίοδο της ακμής της Μεγάλης Ελλάδας και είναι όλοι από κίτρινο ψαμμιτικό τόφο, ο οποίος μπορούσε να κοπεί με πριόνι! Σε όλη την κοιλάδα υπάρχουν αρκετές ελιές, αμυγδαλιές, χαρουπιές και άπειρες φραγκοσυκιές. Πάντως η σκιά είναι ελάχιστη και το μεγαλύτερο μέρος της περιήγησης γίνεται κάτω από τον καυτό ήλιο. Ο ναός του Κάστορα και Πολυδεύκη – Tempio di Castore e Polluce ή των Διόσκουρων είναι ο πρώτος που συναντάμε. Μετά υπάρχει ο ναός του Ολυμπίου Διός – Tempio di Giove Olimpico. Το ναό στήριζαν οι μεγάλοι Τελαμώνες και οι Άτλαντες που καταλάμβαναν το χώρο ανάμεσα στους κίονες του περιστυλίου. Στη συνέχεια είναι ο ναός του Ηρακλή – Tempio di Ercole. Στη Σικελία ο Ηρακλής λατρευόταν σαν θεός και όχι σαν ημίθεος, όπως στην Ελλάδα. Είναι ο πιο παλιός ναός του Ακράγαντα και χρονολογείται τον 6ο αι. πΧ. Ο ναός της Ομόνοιας – Tempio della Concordia βρίσκεται στο κέντρο του λόφου των ναών και διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Τελευταίος είναι ο ναός της Ήρας Λακινίας – Tempio di Giunone Lcinia, με 25 σωζόμενους κίονες από τους 34 και την καλύτερη θέα στο λόφο και τη θάλασσα. Στην παλιά πόλη είδαμε τον καθεδρικό τους ναό, το Duomo, που χτίστηκε πάνω στα ερείπια ενός ναού του Δία. Έχει ωραία θέα, μιας και είναι χτισμένος σε λόφο. Ο ρυθμός του είναι γοτθικός – νορμανδικός του 14ου αι.
Οι Συρακούσες, η μεγαλύτερη και ισχυρότερη ελληνική πόλη της Μεγάλης Ελλάδος. Ο Κικέρωνας την αποκάλεσε «Ωραιοτάτην και καταστόλιστον πόλιν». Τα εντυπωσιακά ερείπια του κέντρου της αρχαίας πόλης αποτελούν μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Επισκεφτήκαμε το χώρο των λατομείων, όπου είδαμε το αρχαίο θέατρο, το βωμό του Ιέρωνα και τη στοά του Διονυσίου και στη συνέχεια μεταφερθήκαμε στην Ορτυγία. Το ιστορικό κέντρο της πόλης βρίσκεται σε αυτό το μικρό νησί, που πήρε το όνομα του από τα άφθονα ορτύκια που είχε. Δεν χρειάζεται βάρκα για να πάει κάποιος επειδή το νησάκι συνδέεται με την πόλη με τη γέφυρα Ουμπερτίνο. Επισκεφθήκαμε το ναό της Αθηνάς και την πηγή της Αρέθουσας και περιπλανηθήκαμε στα γραφικά στενά της Ορτυγίας. Οι Συρακούσες δεν ήταν μόνο το οικονομικό και πολιτικό κέντρο, αλλά επίσης και το επιστημονικό και πολιτιστικό κέντρο της αρχαίας Σικελίας. Στο παλάτι των τυράννων, συναντιόνταν οι φιλόσοφοι και ποιητές του συνολικού ελληνικού κόσμου. Teatro Greco είναι η ιταλική ονομασία του αρχαίου ελληνικού θεάτρου των Συρακουσών. Από τον 5.π.Χ. αιώνα έχει θέσεις για 15.000 θεατές και έχει σκαλιστεί πάνω στη βραχώδη περιοχή. Κατά την αρχαιότητα στο θέατρο παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά πλείστα έργα των μεγαλυτέρων δραματικών συγγραφέων της εποχής, όπως του Επιχάρμου, του Ευριπίδους, του Αισχύλου κ.ά. Το 472 π.Χ. εδώ παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά οι «Πέρσες» του Αισχύλου. Παραπλεύρως του αρχαίου ελληνικού θεάτρου των Συρακουσών βρίσκονται τα περίφημα Λατομεία. Τα Latomia del Paradiso είναι σήμερα η μεγαλύτερη επισκεπτόμενη περιοχή, όπου βλέπει κανείς έναν παραδεισένιο κήπο. Εδώ υπέφεραν και έλιωσαν περίπου 7.000 Αθηναίοι αιχμάλωτοι στον Πελοποννησιακό πόλεμο, το 413 π.Χ. Στη βορειοδυτική γωνία των Λατομείων ανοίγει το αυτί του Διονυσίου, το Orecchio di Dionisio, ένα τεχνητό κοίλωμα από 65 μέτρα μάκρος, 5-11 μέτρα βάρδος και 23 μέτρα, του οποίου το σχήμα παραπέμπει σε αυτί και το οποίο έχει εξαιρετική ακουστική. Το όνομα το έλαβε το 1586 από τον ζωγράφο Caravaggio σε μια επίσκεψή του στις Συρακούσες. Παρακινημένος δια του ανοίγματος στους βράχους που είναι παρόμοιου του ανθρώπινου αυτιού και λόγω του ακουστικού φαινομένου, όπου κάθε θόρυβος γίνεται μεγαλύτερος κατά 42 φορές, ο τύραννος Διονύσιος άφησε να κατασκευάσουν το κοίλωμα για να το χρησιμοποιήσει ως ειρκτή, δηλαδή δεσμωτήριο για ποινή φυλάκισης, σύμφωνα με μια παράδοση. Επίσης λέγεται ότι, χωρίς να φαίνεται στο άνοιγμα στο τέλος του κοιλώματος πάνω αριστερά βρίσκεται μία τρυπούλα όπου ο τύραννος προσωπικά αφουγκραζόταν τις συζητήσεις των αιχμαλώτων και των εχθρών του κράτους του.
Στην πανέμορφη πόλη της Κατάνιας με την μπαρόκ αρχιτεκτονική περιπλανηθήκαμε με το μικρό γραφικό τρενάκι της πόλης. Η Κατάνια είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σικελίας μετά την πρωτεύουσα, το Παλέρμο. Είναι συγκοινωνιακός κόμβος, οικονομικό κέντρο και πανεπιστημιούπολη. Στο κέντρο της πόλης είναι η Piazza Duomo με τα κτήρια ρυθμού μπαρόκ και τη μητρόπολη (Duomo) που χτίστηκε τον 11ο αι. και επισκευάστηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1693. Η πρόσοψη είναι έργο του Vaccarini και στο εσωτερικό του υπάρχει ο τάφος του συνθέτη Vincenzo Bellini, τον οποίο αγαπούν πάρα πολύ στην Κατάνια.
Το μεγαλύτερο ηφαίστειο της Ευρώπης, η Αίτνα. Φθάσαμε μέχρι τα καταφύγια και τους πρώτους κρατήρες. Περίπου 10 άτομα από το γκρουπ τόλμησαν και είχαν μια συγκλονιστική εμπειρία, την ανάβαση με τελεφερίκ και κατόπιν με τζιπ 4×4, κάτι σαν τα δικά μας ΡΕΟ του στρατού στον Κεντρικό Κρατήρα. Στα 2.900 μ. είδαμε τις ζώνες των κρατήρων και τη θέα του βουνού που άφησαν οι εκρήξεις του 2001, 2002 – 2003, 2006 και 2007. Πήγαμε στη ζώνη Belvedere και θαυμάσαμε μια αξέχαστη θέα του ηφαιστειογενούς βουνού και της Bove Valley όπως λέγεται το μέρος αυτό που το παρομοιάζουν σαν το μόνο μέρος στη γη που μοιάζει με τον Άρη. Όλο το τοπίο έχει τη χαρακτηριστική λάβα και είδαμ επίσης σπηλιές και ποτάμια ξεραμένης λάβας.
Η κοσμοπολίτικη Ταορμίνα με τα γραφικά πλακόστρωτα δρομάκια και τα αμέτρητα κάθε λογής καταστήματα. Η ομορφιά της είναι συγκλονιστική με τα φυσικά της μπαλκόνια πάνω από το Ιόνιο την υπέροχη θέα. Η Ταορμίνα είναι το αρχαίο Ταυρομένιο, εκεί που εκδιώχθηκαν και εγκαταστάθηκαν οι κάτοικοι της αρχαίας Νάξου μετά τη νίκη των Συρακουσών. Το ελληνικό θέατρο (Teatro Greco) είναι το πιο σημαντικό αξιοθέατο της Ταορμίνα, όχι μόνο για τη μεγάλη ιστορική του αξία αλλά και για την εξαιρετική θέση στην οποία βρίσκεται. Αν το δείτε θα καταλάβετε ότι πρόκειται για το ωραιότερο ίσως αρχαίο θέατρο που έχτισαν οι Έλληνες. Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες επέλεγαν με προσοχή την τοποθεσία των θεάτρων τους προσπαθώντας να έχουν ωραία θέα. Στην Ταορμίνα συνδύασαν την πανέμορφη θέα στη θάλασσα από ψηλά και την καλή ακουστική.
Η Μεσσήνη επισκεφθήκαμε το ιστορικό κέντρο. Βλέπουμε το νορμανδικό Duomo της Παναγίας της Γοργοεπήκοου, την αναγεννησιακή Φοντάνα του Ωρίωνα, το φλαμανδικό καμπαναριό με τους ζωδιακούς κύκλους και τις αλληγορίες. Για μία φορά ακόμη περνάμε τα Στενά της Σκύλλας, και συναντάμε την ιταλική ακτή. Η διαδρομή γίνεται με στάσεις για ξεκούραση, αγορά τοπικών προϊόντων της Καλαβρίας και φαγητό.
Στην διαδρομή μας συναντήσαμε τον Τάραντα, όπου υπήρξε η ισχυρότερη αποικία των Σπαρτιατών στη Δύση. Ο Τάραντας ήταν η μοναδική αποικία της Σπάρτης στην Μεγάλη Ελλάδα. Για την καλύτερη θέα της πόλης, περπατήσαμε κατά μήκος της παραλίας Η καρδιά της παλιάς πόλης, το Città Vecchia, βρίσκεται σε ένα νησί, που χωρίζει το Piccolo Mare από το Grande. Η σύγχρονη πόλη βρίσκεται στα βόρεια του Lungomare Vittorio Emanuele. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα (Museo Archeologico di Taranto) ξεναγηθήκαμε και γνωρίσαμε μια συλλογή από έργα τέχνης από την παλαιολιθική εποχή έως τη σύγχρονη εποχή. Τα περισσότερα από αυτά είναι τα αποτελέσματα των αρχαιολογικών ανασκαφών στην περιοχή. Το μουσείο διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή στον κόσμο από τερακότα, μαζί με μια μοναδική σειρά τέχνης, όπως αγγεία, χρυσά σκεύη, μαρμάρινα και χάλκινα γλυπτά, ψηφιδωτά κ.ά.
Το οδοιπορικό μας ολοκληρώνεται με τα ελληνόφωνα χωριά της Απουλίας, το Λέτσε, το Οτράντο, το Καλημέρα, η Στερνατία, το Αλμπερομπέλο.
Το Λέτσε είναι η πρωτεύουσα της περιοχής του Σαλέντο και γενέτειρα του ζωγράφου Antonio Verrio (1639 – 1707). Είναι μια από τις ομορφότερες πόλεις της Ιταλίας και έχει συμπεριληφθεί (η μόνη πόλη της Ιταλίας), στον κατάλογο των «Best in Travel 2010» από το Lonely Planet, μια πόλη που έπρεπε να επισκεφθούν το 2010, μαζί με άλλες εννέα για την ομορφιά των μνημείων της και του ιστορικού μπαρόκ κέντρου της. Έχει ονομαστεί «Αθήνα της Απουλίας» για την κλίση των κατοίκων της προς τις τέχνες, καθώς και «Φλωρεντία του Μπαρόκ», λόγω της αρχιτεκτονικής του 17ου και 18ου αιώνα και των περίτεχνων μνημείων της που οικοδομήθηκαν ή διακοσμήθηκαν την εποχή της ακμής του συγκεκριμένου ρυθμού. Το έμβλημα του Λέτσε απεικονίζει ένα δέντρο Βελανιδιά και ένα λύκο. Το δέντρο είναι να εκπροσωπεί τα δάση με βελανιδιές στη γη του Οτράντο μέχρι το 1700. Ενώ ο λύκος είναι η σύνδεση με το ρωμαϊκό πολιτισμό. Το ιστορικό κέντρο της περικλείεται από τείχη με 3 εισόδους (πόρτες).
Το χωριό Αλμπερομπέλο μοιάζει σαν σκηνικό σε παραμύθι και έχει ανακηρυχθεί από την Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Οι περιβόητοι Τρούλοι της Πούλιας βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλες τις επαρχίες της, από τα περίχωρα του Μπάρι και του Μπρίντεζι μέχρι τον Τάραντα, την πιο γνωστή ελληνική πόλη της Magna Grecia, με χαρακτηριστικότερο τόπο συγκέντρωσής τους το Aλμπερομπέλο, την ονομαζόμενη πρωτεύουσα των Τρούλων. Η κατασκευή των τρούλων είναι συγκεκριμένη, χωρίς πολλές παρεκκλίσεις: το οίκημα είναι σχεδόν τετράγωνο ή ορθογώνιο, με τοίχους πάχους από 80 εκατοστά μέχρι 2,70 μέτρα, ενώ η στέγη έχει την παραδοσιακή πέτρινη κωνική μορφή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα σύμβολα που είναι ζωγραφισμένα με κιμωλία στις στέγες, καθώς και οι κορυφές τους. Σήμερα, ο οικισμός αποτελεί ισχυρό πόλο έλξης τουριστών, χωρίς όμως να έχει χάσει την ομορφιά, την ιδιαιτερότητά του και την ιστορική και πολιτιστική του σημασία.
Κατά την επίσκεψή μας στη Στερνατία ζήσαμε μοναδικές στιγμές, καθώς μας υποδέχθηκε η πινακίδα «Καλώς Ήρτατε» και κάτοικοι που μιλούσαν την τοπική διάλεκτο. Οι κάτοικοι της περιοχής αυτής είναι απόγονοι των Ελλήνων αποίκων που εγκαταστάθηκαν στη νότια Ιταλία και τη Σικελία τον 8ο αιώνα π.Χ. και χρησιμοποιούν μια διάλεκτο, η οποία έχει τις ρίζες της στην ελληνική δωρική γλώσσα, αλλά που γνώρισε διαφορετική εξέλιξη από την Ελληνική Κοινή. Από το λατινικό Graecus, οι κάτοικοι της Γκρετσία Σαλεντίνα ονομάζονται Γκρίκος και η διάλεκτός τους Γκρίκο.
Στον τοπικό σύλλογο Γειτονία ο καθηγητής και Πρόεδρος κος Τζόρτζιο Φιλιέρι μας ξενάγησε στους χώρους τους και μας μίλησε για την ιστορία των ελληνοφώνων χωριών, τη γλώσσα και την παράδοση. Μας τραγούδησε στην Γκρίκο και έγιναν προσφωνήσεις από τον Πρόεδρο του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού, του Καθηγητού Ιστορίας του Α.Π.Θ. και μέλους του Οικουμενικού Ελληνισμού κου Σ. Κεκρίδη και τοπικών παραγόντων και παρεδόθησαν στον κο Τζόρτζιο Φιλιέρι το δίτομο έργο «Θράκη – Ιστορία – Τέχνη & Πολιτισμός», το έργο «Μέγας Αλέξανδρος», το Εργο «Ιερά Προσκυνήματα – Προπύργια της Ορθοδοξίας» καθώς και ελληνικές σημαίες, που έγιναν δεκτά με μεγάλη χαρά και συγκίνηση. Εν συνεχεία μας ξενάγησαν στα παλιά υπόγεια ελαιοτριβεία.
Τα ίδια έργα των εκδόσεων του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού και Ελληνικές σημαίες παρεδόθηκαν από τον Πρόεδρο του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού κο Σταύρο Πανουσόπουλο και το μέλος μας, δικηγόρο κο Μαρκουλάκο Ιωάννη, στον διευθυντή του Λαογραφικού Μουσείου κο Συλβάνο Παλαμά, ο οποίος μας υποδέχθηκε και μας ξενάγησε στο χωριό Καλημέρα και στο Μουσείο του.
Εξαιρετική κατάληξη του οδοιπορικού μας πριν την επιστροφή μας στην Ελλάδα από το λιμάνι του Πρίντεζι, το γεύμα που είχαμε σε ταβέρνα των Ελληνοφώνων της περιοχής με εξαιρετικά τοπικά εδέσματα, τετραμελές μουσικό συγκρότημα της Γκρίκο στο οποίο συμμετείχε και ο καθηγητής κος Τζόρτζιο Φιλιέρι και νεαροί χορευτές της ταραντέλα. Όλα τα μέλη της αποστολής διασκέδασαν, τραγούδησαν και χόρεψαν παρασυρμένοι από το κέφι των τραγουδιστών και των νεαρών χορευτών, και τον εξαιρετικό ρυθμό της ταραντέλα. Ο παραδοσιακός χορός της κάτω Ιταλίας, η ταραντέλα, συνδέεται μα την αρχαία ελληνική αποικία του Τάραντα που βρίσκεται στον πυρήνα των ελληνόφωνων χωριών του Σαλέντο. Συνδέεται μ’ ένα φαινόμενο που ονομαζόταν ταραντισμός. Ο ταραντισμός ήταν μια μορφή κρίσης μανίας που θεωρούσαν ότι οφειλόταν στο τσίμπημα μιας αράχνης γι’ αυτό και ονομάζεται και ταραντέλα πίτσικα από το πιτσικάρε -τσιμπάω. Η Λικόσα ταραντούλα θεωρούσαν ότι τσιμπούσε κάποιον χωρικό μέσα στα χωράφια. Και για να θεραπευτεί κάποιος που τον είχε τσιμπήσει γινόταν ένας μουσικός εξορκισμός.
Σε αυτό το ταξίδι στη γη της Απουλίας, στη θάλασσα του Ιονίου και στον ήλιο του Σαλέντο ζήσαμε τις πιο συγκινητικές και τις πιο όμορφες στιγμές. Ένα ακόμα οδοιπορικό τέλειωσε. Κουραστικό σωματικά, αλλά πνευματικά γυρίσαμε όλοι αναβαπτισμένοι. Όπως είπε μετά από ένα ταξίδι του στη Σικελία ο Γκαίτε: «Η Σικελία και η Μεγάλη Ελλάδα με κάνει να ελπίζω στην αναγέννηση μιας ζωής.»
