Με υπερηφάνεια ανακοινώνουμε την υλοποίηση του πρώτου μέρους της έκδοσης «Ιερές Μονές – Φωτεινό Μονοπάτι του 1821». Το Μέλαθρον Οικουμενικού Ελληνισμού ανέλαβε την πραγματοποίηση της παρούσας έκδοσης στα πλαίσια της συμπλήρωσης των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και έχοντας ως στόχο να προσθέσει ένα ακόμη λιθαράκι στην ιστορική έρευνα που αφορά στο «ελληνικό θαύμα», την Εθνική Παλιγγενεσία.
Η έκδοση είναι 176 σελίδες, προλογίζεται από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών & Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο αλλά και από τον πρόεδρο του Μελάθρου Οικουμενικού Ελληνισμού κ. Σταύρο Πανουσόπουλο και συγγραφέας του είναι η κυρία Μαργαρίτα Δημητριάδου, ιστορικός. Επιπλέον, περιλαμβάνει πίνακες της αγιογράφου-ζωγράφου Μαρίας Κ. Σιδέρη.
Λίγα λόγια για την έκδοση:
Η προσφορά των Ιερών Μονών διαχρονικά στην πορεία του ελληνικού έθνους έχει απασχολήσει την σύγχρονη ιστοριογραφία και την εκκλησιαστική ιστορία. Παραμένει όμως πάντοτε ένα ανοικτό θέμα για περαιτέρω έρευνα και μελέτη. Οι πτυχές και οι οπτικές αυτού του αντικειμένου παρέχουν ευρύ πεδίο για ανίχνευση νέων πηγών και στοιχείων που συμβάλλουν στην προσέγγιση όψεων αυτού του εκκλησιαστικού θεσμού.
Η παρουσία και η συμβολή του Μοναχισμού επηρέασε βαθιά όχι μόνον την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού, αλλά και το καθόλα πολιτικοοικονομικό σκηνικό των Βαλκανίων και της Ανατολής, καθώς τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν (19ος αιώνας) εκείνη την περίοδο αλλά και αυτά που ακολούθησαν, διαφοροποίησαν τον παγκόσμιο χάρτη και σηματοδότησαν την αρχή του τέλους μιας μακράς περιόδου οθωμανικής κατάκτησης σε ευρωπαϊκά εδάφη.
Πολλές είναι οι συνιστώσες του Μοναχισμού ο οποίος ξεκίνησε από την επιθυμία των ανθρώπων, και Μοναχών στην πορεία, με βάση το κήρυγμα του Ιησού Χριστού και την αποστολική γραμματεία, να αναζητήσουν την πνευματική τελειότητα (θέωση) μέσα από τις δύο διακριτές εκφάνσεις του θεσμού αυτού, είτε μέσω της αναχώρησης από τα αστικά κέντρα και της καταφυγής σε ερημικούς τόπους, «αναχωρητικός μοναχισμός» είτε μέσω του «κοινοβιακού Μοναχισμού», Ιερές Μονές.
Παράλληλα, καταγράφεται η αγάπη και ο σεβασμός των Μοναχών στην παράδοση, την ιστορία, τα γράμματα και τις τέχνες, με την διατήρηση των Ιερών Μονών όχι μόνο ως πνευματικά κέντρα αλλά και ως πολιτιστικά και πολιτισμικά τέτοια. Τέλος αναδεικνύεται η αφοσίωση των μοναχών στην χριστιανική πίστη και στο ιδανικό της ελευθερίας, ένα θεμελιακό στοιχείο της ορθόδοξης πίστης, οι οποίοι όποτε χρειάστηκε δεν δίστασαν να μετατρέψουν τα πνευματικά κέντρα της Ορθοδοξίας (τις Ιερές Μονές) σε εθνικά κάστρα.
Η κύρια αναφορά όμως είναι στη συμβολή και συμμετοχή των Ιερών Μονών στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και συγκεκριμένα αναζητήθηκαν τα στοιχεία εκείνα που παρουσιάζουν στη βάση του ιστορικοκοινωνικού συγκειμένου τις δυνατότητες που διαμορφώθηκαν στην πορεία και εξέλιξη της Επανάστασης όσον αφορά στην συμβολή των μονών για τη διεξαγωγή του πολέμου. Η προσφορά των Ιερών Μονών, των μοναχών, και κάθε μεμονωμένου ατόμου ή ομάδας που έμμεσα ή άμεσα συνέβαλαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο στον Αγώνα. Η αναζήτηση των στοιχείων υπήρξε δύσκολη και επίπονη καθώς οι περισσότερες Ιερές Μονές είχαν υποστεί λεηλασίες και πυρπόληση κατά την Ελληνική Επανάσταση. Πολλές από αυτές τις Μονές είχαν διαλυθεί την περίοδο του Αγώνα αλλά και μετέπειτα, όταν με διάταγμα της 7/10/1833, κατά την περίοδο της αντιβασιλείας του Όθωνα (1833-1835), αποφασίστηκε η διάλυση όλων των Μονών που είχαν λιγότερους από 6 μοναχούς, έχοντας ως συνέπεια την απώλεια των αρχείων των Μονών.