Το 2021 είναι μία σημαντική επέτειος για το Ελληνικό Έθνος και έτος μνήμης και εορτασμού για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την γέννηση του Νέου Ελληνικού Κράτους. Άλλοι την είπαν Επανάσταση, άλλοι πρότειναν τον όρο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας. Η πραγματικότητα είναι ότι έπειτα από 300 χρόνια υποδούλωσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ,ένας λαός φθάνει σε ρηξικέλευθες αποφάσεις, διεκδικώντας αυτονομία ,αυτοδιάθεση και οντότητα, μέσα σε ένα καινούργιο ευρωπαϊκό περιβάλλον.
Υπήρχε άραγε στη μνήμη άλλων λαών ο όρος «Έλληνας», που θα μπορούσε να κινητοποιήσει υποστηρικτές στον δίκαιο αγώνα του;
Αναζητώντας την άκρη του νήματος, φαίνεται ότι η ιδέα περί Ελλήνων απασχολούσε τους στοχαστές της Δυτικής Ευρώπης από την εποχή της Αναγέννησης, όταν λόγιοι και περιηγητές ανακάλυπταν τα φιλολογικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά, αρχιτεκτονικά κ.λ.π. επιτεύγματα ενός πολιτισμού που είχε ανθήσει χιλιάδες χρόνια πριν, στον ίδιο γεωγραφικό τόπο, στο νοτιοανατολικό σημείο της Ευρώπης. Ήταν η ίδια ταυτότητα που καθόριζε τη συμπεριφορά και την κουλτούρα των ανθρώπων που έζησαν πριν από 2.500 χιλιάδες χρόνια. Υπήρχε συνέχεια αυτού του παλαιού ευρωπαϊκού λαού που έφερε την ονομασία «Έλληνες»; Πως κατάφερε να επιβιώσει μια ιστορία και μια κοινωνική συνείδηση στο πέρασμα τόσων αιώνων και μάλιστα σε μια περιοχή που υπήρξε τόπος περιδιάβασης λαών και κατακτητών για πολλούς αιώνες;
Εντοπίζοντας τώρα στα 300 χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας ,μας εντυπωσιάζει το γεγονός ότι παρέμεινε ζωντανή η καλλιέργεια της κοινής καταγωγής και της κοινής ιστορικής συνείδησης που έδωσε την ιδέα του ξεσηκωμού. Με ποιο τρόπο; Όχι βέβαια μέσω της εξελικτικής βιολογίας αλλά μέσω της γλώσσας, της ελληνικής γλώσσας της οποίας η καταγεγραμμένη ιστορία ξεπερνάει τα 3.000 χρόνια.
Σύμφωνα με την κ. Αρβελέρ «η γλώσσα διαμορφώνει εθνικά χαρακτηριστικά, την πνευματική και πολιτιστική ταυτότητα ,την ιστορική και εθνική ταυτότητα και μνήμη. Η ίδια γλώσσα η ελληνική στο πέρασμα των αιώνων δεν νεκρώθηκε…». Ο ποιητής Γ. Σεφέρης τονίζει, επίσης, τη συνέχεια της γλώσσας, επισημαίνοντας ότι πολλές λέξεις είναι σχεδόν ίδιες με τις λέξεις τις οποίες είχε χρησιμοποιήσει ο Όμηρος πριν από τρεις χιλιετίες.
Με αυτή τη συζευκτική αλυσίδα φθάνουμε στις παραμονές της Επανάστασης. Ο σπόρος είχε αρχίσει να πέφτει από τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν ο Ρήγας Βελεστινλής- Φεραίος (1757-1798), εκπρόσωπος μιας μορφωμένης ελίτ του Βουκουρεστίου, συλλαμβάνεται με την κατηγορία ότι τύπωνε στην Βιέννη προκηρύξεις, σχεδιάζοντας επανάσταση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Θανατώνεται μαζί με τους συνεργάτες του. Άφησε όμως πνευματική παρακαταθήκη και οι επαναστατικές ιδέες περί ξεσηκωμού και αυτοδιάθεσης του υπόδουλου γένους, μεταλαμπαδεύονται και αφυπνίζουν την εθνική συνείδηση των Ελλήνων. Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833) στο Παρίσι, μαγεύεται και ενστερνίζεται τις αρχές του Διαφωτισμού ,όπου στο δικό του πλέον έργο φιλολογικό και θεωρητικό τίθενται οι βάσεις του «Νεοελληνικού Διαφωτισμού» μέσω του οποίου δίνει τον δικό του αγώνα για να ενισχύσει το φιλελληνικό κίνημα. Αλληλογραφούσε με σημαίνοντες ανθρώπους και, σχεδόν, είχε διεθνοποιήσει το θέμα της εθνεγερσίας, προκειμένου να βρεί υποστηρικτές στον δίκαιο αγώνα των συμπατριωτών του, κάτι εξαιρετικά δύσκολο λόγω των σθεναρών αντιδράσεων κάποιων ισχυρών πολιτικών και επιστημονικών ευρωπαϊκών κέντρων (Μέττερνιχ, Φαλμεράυερ). Ωστόσο τα πράγματα έχουν πάρει το δρόμο τους. Πριν φθάσουμε στον ξεσηκωμό του 1821, σε προγενέστερους χρόνους υπήρχαν τοπικές εξεγέρσεις με περιορισμένα τοπικά αιτήματα. Αυτό που κάνει την Επανάσταση του 1821 διαφορετική, είναι ότι ενσωματώνει σταδιακά καινούργιες ιδέες, οι οποίες εναντιώνονται στις μεγάλες αυτοκρατορίες της Ευρώπης, διεκδικώντας έτσι την εθνική οντότητα.
Στην ιστορική αυτή στιγμή ,οι διανοούμενοι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού είναι αυτοί που θα κινητοποιήσουν την στρατιωτική ισχύ, αλλά και αυτοί που θα επιδράσουν περαιτέρω σε ένα μεγάλο κύμα φιλελληνισμού, κατά το οποίο ένας σημαίνων αριθμός της πνευματικής και καλλιτεχνικής ευρωπαϊκής διανόησης, περιοδεύει στην Ελλάδα και γοητεύεται από τη γη που δοξάστηκε από τους αρχαίους πνευματικούς ανθρώπους της. Εξέχουσα θέση κατέχει ο Λόρδος Βύρωνας. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης το 1821, πολλοί φοιτητές, λόγιοι, ποιητές, στρατιωτικοί, ζωγράφοι, μουσουργοί, με σθένος υπερασπίζονται και αναδεικνύουν τον αγώνα των Ελλήνων.
Πολλοί ζωγράφοι εμπνέονται από τους πολεμιστές, τους αγωνιστές, τους ήρωες της Ελλάδας και κρατούν ενήμερους τους πολίτες της Ευρώπης μέσα από το ρομαντικό ιδίωμα του έργου τους, για τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στο νοτιοανατολικό άκρο της. Ενδεικτικά θα αναφερθούν οι Ντελακρουά, Lansac ,Lipparini ,Gosse, Αιζοφσκι, Genod, Dupre, Βερνέ και πολλοί άλλοι. Σπουδαίοι μουσουργοί στις μεγάλες ευρωπαϊκές αίθουσες συναυλιών γίνονται ένθερμοι υποστηρικτές των Ελλήνων μέσα από τα έργα τους. Σημαντικό υπήρξε το έργο του Μπετόβεν «Τα ερείπια των Αθηνών», έργο σκηνικής μουσικής, γραμμένο το 1811, όπου περιγράφεται το πένθος της Ευρώπης για την υποδούλωση της Ελλάδας στους Οθωμανούς. Ο Μπερλιόζ στο έργο του «Ηρωική σκηνή» εξιδανικεύει τον Αγώνα συνδέοντας τους αγωνιστές του 1821 με τους μυθικούς ήρωες της αρχαίας Ελλάδας. Ο Ροσίνι εμπνέεται από το ηρωικό Μεσολόγγι και τον Λόρδο Βύρωνα.
Αναστοχαζόμενοι τα γεγονότα εκείνων των καιρών και βλέποντας το σήμερα, κατανοούμε ότι στην πορεία των 200 χρόνων, η Ελλάδα κατάφερε από μια φτωχή επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ,αυτή τη στιγμή να βρίσκεται στις 40 πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Οφείλουμε σεβασμό στους προγόνους μας ,που πήραν την τύχη στα χέρια τους και εναντιώθηκαν στα κατεστημένα της εποχής με αυτοθυσία και αυταπάρνηση, υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες ,εξωτερικές και εσωτερικές, πολλές φορές.
Ως νέα γενιά οφείλουμε να διατηρούμε αναλλοίωτο το μήνυμα της Επανάστασης,το οποίο περιελάμβανε υψηλές ηθικές και κοινωνικές αξίες. Σήμερα μέσα σε ένα περιβάλλον πλουραλιστικό, είναι επιτακτική η ανάγκη να λειτουργούμε με βάση το «εμείς» και όχι το «εγώ», όπως παρότρυνε τους καιρούς εκείνους ο Στρατηγός Μακρυγιάννης. Είναι αναγκαίο να επικαιροποιούμε στη σκέψη μας και στις πράξεις μας, το ρηθέν που εκπορεύθηκε από την ηγετική φυσιογνωμία της Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και περικλείεται στις λέξεις «η πατρίς ήτον και θα είναι το είδωλον της ψυχής μου».
Φιλοδοξώντας να γίνουμε μια διαρκώς αναπτυσσόμενη κοινωνία, πολίτες και πολιτικοί οφείλουν να ομονοούν για το κοινό καλό. Να μάχονται για την αξιοκρατία , την συνεργασία, τον αλληλοσεβασμό, την αλληλοκατανόηση, την αλληλεγγύη, την ειλικρίνεια, την δικαιοσύνη, τον σεβασμό στην παιδεία, τη γλώσσα τις ηθικές και πνευματικές αξίες, και τον κατευνασμό των παθών. Η απαξίωση των προαναφερθέντων οδηγεί σε ολισθηρούς ατραπούς, όπου ενσπείρεται το μικρόβιο της διχόνοιας, γεγονός το οποίο έφερε δραματικά πισωγυρίσματα στην πορεία των 200 χρόνων του νεοελληνικού Κράτους και όπως μοναδικά περιγράφεται από τον Διονύσιο Σολωμό:
«Η Διχόνοια που βαστάει
ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει
πάρτο ,λέγοντας ,και συ».Ύμνος εις την ελευθερίαν,στροφή 144.
Χριστιάνα Μπογδανοπούλου – Βουτσινά
Καθηγήτρια Μουσικής & Πιάνου
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
- Καθηγήτρια Μουσικής και Πιάνου
- Σπούδασε Κλασική Μουσική (Δίπλωμα Πιάνου, Φούγκας, Πτυχίο Ακορντεόν, Τσέμπαλου), Βυζαντινή Μουσική (Δίπλωμα), Ελληνικό Πολιτισμό (Α.Ε.Ι.), Masters Degree (Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία).
- Έχει συγγράψει βιβλίο σχετικό με τη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία των Πατρών (υπό έκδοση)
- Τακτικό μέλος του παραρτήματος Ι.Ε.Θ.Π.-Πατρών.
- Γεννήθηκε στην Πάτρα