Φιλέλληνες και Φιλελληνικά Κομιτάτα
Ο Φιλελληνισμός είναι μια ιστορική πραγματικότητα που εμφανίζεται σε πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και οφείλεται κατά βάση στον θαυμασμό των ξένων προς την αρχαία Ελλάδα και την εμπνεόμενη από αυτήν ελευθερία της σκέψης, στην συμπάθεια προς τους υπόδουλους χριστιανούς, στους αγώνες και τα κατορθώματα των Ελλήνων μετά την έναρξη της Επανάστασης αλλά και στη συμβολή των Ελλήνων της διασποράς. Το φαινόμενο του φιλελληνισμού αναπτύχθηκε και εξαπλώθηκε τις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα για να φθάσει στο απόγειό του με την έκρηξη της Επανάστασης. Η στροφή του ενδιαφέροντος των ξένων προς τα ελληνικά πράγματα, συμβάδιζε με την σταδιακή αφύπνιση της εθνικής συνείδησης των νεώτερων Ελλήνων. (Ν.Καρατζάς., « Οι ευρωπαϊκές προϋποθέσεις του Ελληνικού Αγώνα της Ανεξαρτησίας»).
Το φιλελληνικό ενδιαφέρον ενεργοποιήθηκε ζωηρότερα ήδη από τα τέλη Μαΐου 1821, αλλά κατά τη διάρκεια των επτά χρόνων του Αγώνα παρουσίασε διακυμάνσεις στη συγκυρία. Σε πολλές πόλεις της Δυτικής Ευρώπης ιδρύθηκαν φιλελληνικές επιτροπές, τα κομιτάτα, που είχαν για στόχο τους την περίθαλψη των προσφύγων και του άμαχου ελληνικού πληθυσμού, καθώς και την ενίσχυση των αγωνιζομένων Ελλήνων με χρειώδη και αποστολή χρημάτων, με περίθαλψη προσφύγων και παιδιά πεσόντων αγωνιστών αλλά και με αποστολή εθελοντών στον επαναστατημένο χώρο. Το κίνημα του Ρομαντισμού με την βοήθεια του κλασικισμού που επικρατεί στην Ευρώπη, ανακαλύπτει και θέλει να κάνει γνωστή την ξεχασμένη μέχρι τότε Ελλάδα. (Α.Ε.Βακαλόπουλου, Νέα Ελληνική Ιστορία-4. Η Αναγέννηση του Ελληνικού Γένους. Πορεία προς την Ελευθερία (1669-1821). Οικονομική και πνευματική άνοδος των Ελλήνων. Απελευθερωτικά κινήματα – Εθνική εγρήγορση. Εκδ. οίκος Σταμούλης Αντώνιος, 2000, σ.680).Αρχικός σκοπός των φιλελληνικών επιτροπών που δημιουργούνται στην Ευρώπη, ήταν η περίθαλψη των Ελλήνων προσφύγων, καθώς στα πρώτα τους βήματα τα κομιτάτα προσπάθησαν να προβάλουν τα ανθρωπιστικά τους κίνητρα, ενώ αμέσως ύστερα θα συμπαρασταθούν πολύπλευρα.
Οι Ελληνο-Ρωσικές σχέσεις στηρίζονται σ’ ένα θετικό υπόβαθρο ιστορικών δεσμών, πολιτισμικών σχέσεων και παραδοσιακής φιλίας. Ειδικότερα το θρησκευτικό συναίσθημα, στη διάσταση του Χριστιανικού ομόδοξου, αποτελούσε πάντοτε σταθερό κρίκο στις σχέσεις των χωρών Ελλάδας-Ρωσίας. Μάλιστα, η θρησκευτική διάσταση δημιουργούσε κάποτε την αίσθηση μιας «ορθόδοξης κοινοπολιτείας»( Π.Μ. Κιτρομηλίδη «Από την ορθόδοξη κοινοπολιτεία στις εθνικές κοινότητες: Το πολιτικό περιεχόμενο των ελληνορωσικών πνευματικών σχέσεων κατά την τουρκοκρατία», Πρακτικά του Β΄Διεθνούς Συνεδρίου. Χίλια Χρόνια Ελληνισμού-Ρωσίας, Διεθνές. Εκδ. Εμπορικόν Επιμελητήριον, Αθήνα 1994, σ.σ. 139-165). Οι αρχές των δεσμών που συνδέουν τους λαούς της Ρωσίας και της Ελλάδας χάνονται στο βάθος του παρελθόντος. Η Ορθοδοξία, την οποία μεταλαμπάδευσαν στη Ρωσία Έλληνες ιεραπόστολοι, είναι μία γέφυρα που συνδέει ισχυρά τις Εκκλησίες και τους λαούς των ορθοδόξων κρατών μας, γεγονός που προσδίδει ιδιαίτερη ειλικρίνεια και θαλπωρή στις αμοιβαίες σχέσεις μας.
Μία από τις πηγές της ανάπτυξης του αρχαίου ρωσικού πολιτισμού ήταν ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, οι ιδέες, οι μορφές και τα ονόματα του οποίου έφθαναν μέχρι την αρχαία Ρωσία με τη διαμεσολάβηση του Βυζαντίου, του «κύριου θεματοφύλακα της αρχαίας κληρονομιάς» κατά τον μεσαίωνα. Ανεγέρθη μια «γέφυρα» από την αρχαία Ελλάδα προς την αρχαία Ρωσία παρά τη γεωγραφική απόσταση και την ιστορική απόσταση μεταξύ των εποχών.Η μεσαιωνική Ρωσία ήταν κοινωνός μη πλήρους μεν, αλλά ακριβούς εν πολλοίς αντίληψης των ιδεών των επιφανών αρχαίων Ελλήνων διανοητών.
Με την υπογραφή της συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή τον Ιούλιο του 1774, μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, η Ρωσία πέτυχε στρατηγική νίκη έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Το πιο ενδιαφέρον σημείο της Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή ήσαν δύο άρθρα τα οποία η Ρωσία ερμήνευσε ότι της παρείχαν το δικαίωμα προστασίας όλων των ορθοδόξων που κατοικούσαν στο έδαφος της Τουρκίας και συγκεκριμένα τα άρθρα 7 και 14.
Σε ότι αφορά τον ελληνισμό, με την υπογραφή της Συνθήκης κατοχυρώθηκε νομικά το δικαίωμα της χρήσης της ρωσικής σημαίας από Έλληνες πλοιοκτήτες, όπως και η ναυπήγηση πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος. Χρησιμοποιώντας τη ρωσική σημαία και τη χορήγηση αδείας επιτηδεύματος, σε όσους ύψωναν τη ρωσική σημαία, από τον διοικητή της Οδησσού, αναπτύχθηκε ο εμπορικός στόλος των Ελλήνων πλοιοκτητών.
Το σημαντικότερο άρθρο της Συνθήκης αυτής για τους Έλληνες ήταν το 7ο κατά το οποίο: «Η Πύλη υπόσχεται να παρέχει συνεχή προστασία στη Χριστιανική Θρησκεία και τις εκκλησίες αυτής».
Ο φιλελληνισμός των Ρώσων εκδηλώθηκε ποικιλοτρόπως. Η λογοτεχνία, παραδειγματιζόμενη από την ποίηση της Γαλλικής Επανάστασης, λειτούργησε στην Ρωσία ως βήμα προβολής είχε δε πλημμυρίσει από σύμβολα ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας, τα οποία προσλαμβάνονταν ως πρότυπα και μέτρα δημοκρατικής αγωγής. Η ρωσική ανταπόκριση στην Ελληνική Επανάσταση συνήθως συνδέεται με το όνομα του ποιητή Πούσκιν. (Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Πέντε ρώσοι κλασικοί, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1975, σελ. 64). Οι πρώτες ποιητικές αντιδράσεις συνδέονται με τις προσδοκίες ( που δεν άργησαν να διαψευστούν )για την υποστήριξη των ελλήνων αγωνιστών από ρωσικά στρατεύματα.
Ρώσοι Εθελοντές στην Ελληνική Επανάσταση του 1821
Όταν ξεκίνησε η επανάσταση του 1821, στην Δυτική Ευρώπη είχαν διαμορφωθεί συνθήκες που διαφοροποιούσαν τόσο το οικονομικό της οικοδόμημα όσο και το κοινωνικό της υπόβαθρο με εκρήξεις φιλελευθερισμού . Την δεκαετία του 1820, το φιλελεύθερο κίνημα στην Ευρώπη είχε ενισχυθεί σημαντικά.( E.M.Burns., ΕυρωπαΙκή Ιστορία. Ο Δυτικός Πολιτισμός:ΝεότεροιΧρόνοι. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη2006, σ.σ. 561-562). Η ελληνική Επανάσταση του 1821 έφερε την ανατροπή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και στις προσδοκίες της «Ιεράς Συμμαχίας», κατέλυσε δε την αρχή της καταστολής όλων των Επαναστάσεων. (Δόμνα Βισβίζη-Δοντά., Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Συνέδριο της Βιέννης (1792-1815). Τόμος ΙΑ, Εκδοτική Αθηνών σ. 375). Ήταν η αιτία να δοκιμαστεί η συνοχή της «Ιεράς Συμμαχίας» καθώς η Ρωσία, παρά την συμμετοχή της σε αυτήν και την αποστροφή της προς τις επαναστάσεις δεν μπορούσε να μην υποστηρίξει τα δίκαια των ομοθρήσκων της στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αφού μάλιστα ο ρόλος της ως προστάτης των ορθοδόξων χριστιανών είχε κατοχυρωθεί και με συνθήκη.
Ο Τσάρος Αλέξανδρος Α’ επίσημα ήταν εναντίον των επαναστατικών εξεγέρσεων στην Ευρώπη, λόγω των δεσμεύσεων της Ιεράς Συμμαχίας και κάτω από τις πιέσεις των συμμάχων του δεν αποτόλμησε πόλεμο εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά απέσυρε τον πρεσβευτή της Στρογκανώφ από την Πόλη εξ αιτίας των διωγμών των χριστιανών, προκαλώντας έτσι ένα είδος διακοπής των διπλωματικών σχέσεων που επρόκειτο να κρατήσει πολλά χρόνια. Δεν συναίνεσε στην αρχή με την προετοιμασία της ελληνικής Επανάστασης από την Φιλική Εταιρεία, αλλά δεν έλαβε και αυστηρά μέτρα εναντίον της, έτσι ώστε να δυσχεράνει το έργο της, πλην ίσως της θέσεως του Α. Υψηλάντη εκτός του ρωσικού στρατεύματος .(Αλεξ. Δεσποτόπουλος., Η Ελληνική Επανάσταση (1821-1830). Ιστορία του Ελληνικού Έθνους).Η Ιερά Συμμαχία αποτελεί ένα έξοχο παράδειγμα του πως η επίκληση στις χριστιανικές αρχές χρησιμοποιείται προσχηματικά για διπλωματικές επιδιώξεις στις διεθνείς σχέσεις. Αν και δεν κατάφερε να περιθωριοποιήσει τις κοινωνικές εντάσεις και τις πολιτικές ανατροπές, επέτυχε ώστε το πνεύμα του συντηρητικού συνασπισμού, η Παλινόρθωση του Παλαιού Καθεστώτος, όπως το ονόμασαν, να κυριαρχήσει για πολλά χρόνια στον Ευρωπαϊκό χώρο.
Βέβαια, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ο Τσάρος Αλέξανδρος Α’, γνωρίζοντας τις κινήσεις των Δεκεμβριστών, ήθελε να αποτρέψει κάθε επαναστατικό ενδεχόμενο στο εσωτερικό της Ρωσίας, κατ’ απομίμηση των Ελληνικών κινήσεων.
( Π. Στάμου, Πλοιάρχου ε.α. Ομιλία με θέμα« Οι Ρώσοι και η Ελληνική Επανάσταση του 1821» Πολεμικό Ναυτικό Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, Πειραιάς, 23 Μαρτίου 2009, σ.σ. 20,33).
Σε αντίθεση με την επίσημη πολιτική, ο ρωσικός λαός, υψηλόβαθμες προσωπικότητες και ακόμα τοπικές ρωσικές αρχές ήσαν στο πλευρό του Ελληνικού Αγώνα. Ένα ισχυρό κύμα φιλελληνισμού αναπτύχθηκε στην Ρωσία,(Μ.Γ.Δημητριάδου., Τα Οικονομικά του Αγώνα 1821-1824, Αθήνα 2014, εκδ. Παπαζήση, σ.σ. 94-95) οι δραστηριότητες του οποίου θα μπορούσαν να διακριθούν: σε αυτές που εκδηλώθηκαν κατά την προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης μέσα στην ίδια τη ρωσική επικράτεια, σε αυτές που εκδηλώθηκαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες κατά την Επανάσταση, και σε αυτές που εκδηλώθηκαν στην επαναστατημένη Ελλάδα.
Τα αίτια ανάπτυξης του Ρωσικού φιλελληνισμού ήσαν:
α) η κοινότητα της θρησκείας,
β) η ένταξη Ελλήνων στη Ρωσική διοίκηση και το Ρωσικό στρατό, όπως η τοποθέτηση του Ιωάννη Καποδίστρια ως Υπουργού εξωτερικών του Τσάρου και η παρασημοφόρησή του με, το παράσημο Β΄ και Γ’ Τάξεως του Αγίου Βλαδίμηρου, τον μεγαλόσταυρο της Αγίας Άννας, τον μεγαλόσταυρο του Λεοπόλδου και τον μεγαλόσταυρο του Ερυθρού Αετού. Επίσης η τοποθέτηση του Αλέξανδρου Υψηλάντη ως Υπασπιστή του τσάρου Αλέξανδρου Α’ της Ρωσίας με το βαθμό του υποστράτηγου. Συμμετείχε και αυτός ως μέλος της αυτοκρατορικής ακολουθίας στο Συνέδριο της Βιέννης.
γ) οι παραδοσιακοί ιστορικοί δεσμοί,
δ) οι μεταξύ τους οικονομικοί δεσμοί
ε) Η ανάπτυξη ελληνικών παροικιών στην Μόσχα και την Οδησσό επέτρεψε στους Έλληνες να συγκεντρώσουν χρήματα και εφόδια για την ελληνική Επανάσταση. Στη Μόσχα συγκεντρώθηκε το ποσό των 85.000 ρουβλίων και 1.000 φιορίνιατα οποία έστειλαν στην εφορεία της Οδησσού,η οποία είχε αναλάβει τον ρόλο του ελληνικού «εθνικού ταμείου». Από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο του 1821 στο ταμείο είχε συγκεντρωθεί το ποσό των 162.000 ρουβλίων και 2.500 γρόσια
στ) η φιλελεύθερη ιδεολογία φορείς της οποίας ήταν οι μαχητικοί Δεκεμβριστές, ( Το κίνημα των Δεκεμβριστών στη Ρωσία αποτελούσε το ρεύμα των Ρώσων φιλελευθέρων, που ως τέτοιος φορέας υποστήριζε την Απελευθέρωση της Ελλάδας. Οι Δεκεμβριστές αρχίζουν να δραστηριοποιούνται στα 1816, λίγο μετά την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας (1814), όταν έξη αξιωματικοί ίδρυσαν την «Ένωση Σωτηρίας», μια μυστική οργάνωση που αποσκοπούσε στην εγκαθίδρυση συνταγματικής μοναρχίας, την κατάργηση της δουλοπαροικίας και την συγκρότηση εθνικού κοινοβουλίου).
ζ) ο κοινός αντίπαλος των δύο λαών, η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στην Ρωσία συστήθηκε η Φιλική Εταιρεία η οποία αναπτύχθηκε με την ανοχή της τσαρικής Ρωσίας και προετοίμασε την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Η Φιλική Εταιρεία αποτέλεσε, την απάντηση των φιλελευθέρων στην συντηρητική πολιτική των μεγάλων δυνάμεων που ήρθε με τη δημιουργία μυστικών αδελφοτήτων οι οποίες ήσαν οι πυρήνες εξεγέρσεων, όπως, οι Καρμπονάροι στην Ιταλία, η ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας στην Οδησσό της Ρωσία ,οι Δεκεμβριστές στην Ρωσία, αλλά και έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για την ωρίμανση των επαναστατικών ιδεών στις περιοχές υπό την Οθωμανική αυτοκρατορία. Στις μυστικές αυτές οργανώσεις επικράτησε το κίνημα του ρομαντισμού, το οποίο περιόρισε την παντοδυναμία του ορθού λόγου και ανέδειξε το συναίσθημα ως κεντρικό ανθρώπινο γνώρισμα.
Μέλη της έγιναν και Ρώσοι, όπως ο στρατιωτικός Νικόλαος Γάλιτς. . Χορηγήθηκαν πολλά διαβατήρια σε Έλληνες και σε όποιον άλλον ήθελε να περάσει τα ρωσο-μολδοβλαχικά σύνορα. Ο Ρώσος στρατηγός Ίντσωφ ήταν ένας από τους κρατικούς εκείνους παράγοντες που χορήγησαν έγγραφα. Ο Ρώσος στρατηγός Τσουκώφ χορήγησε στρατιωτικό υλικό σε Φιλικούς. (Σπύρος Λουκάτος, «Ρωσικός φιλελληνισμός στα χρόνια του 21’», Μνημοσύνη, τομ.10, (1985-1987), σ.σ.104-105). Ο Δεκεμβριστής Α. Νέπινιν διοικητής της 16ης μεραρχίας(Ήταν φιλέλληνες, οι οποίοι στήριξαν και συμμετείχαν στην ελληνική Επανάσταση από την πρώτη στιγμή. Πρώτοι πρωτεργάτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Κισινιόφ της σημερινής Μολδαβίας, είναι οι Ρώσοι αντιμοναρχικοί αξιωματικοί –οι «δεκεμβριστές» στρατηγοί Πούστσιν και Ορλώφ- οι οποίοι συμφωνούν να παράσχουν στρατιωτική κάλυψη..Χομπσπάουμ., Η Εποχή των Επαναστάσεων 1789-1848. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2005) αγόρασε όπλα και τα έστειλε στις παραδουνάβιες ηγεμονίες (Κώστας Αυγητίδης, «Οι Δεκεμβριστές και το 1821 », Ιστορία Εικονογραφημένη, τ/χ.365,(Νοέμβριος 1998), σελ.41).
Ο φιλέλληνας πρεσβευτής Στρογονώφ, την 6 Ιουλίου 1821, επέδωσε προς την Υψηλή Πύλη (Οθωμανική Κυβέρνηση) το εναγωνίως προσδοκώμενο από τους Έλληνες τελεσίγραφο πολέμου της Ρωσίας κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το Ρωσικό τελεσίγραφο απειλούσε την Υψηλή Πύλη ότι εάν δεν ανταποκρίνετο θετικά στους όρους του τότε θα καθίστατο «πολέμιος προς όλον τον χριστιανικόν κόσμον». Έφυγε από την Κωνσταντινούπολη (Αύγουστος 1821) διασώζοντας μαζί του 120 Έλληνες.
Με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821 αρκετοί Ρώσοι εθελοντές έσπευσαν στην Ελλάδα, παρά τη δυσκολία της επικοινωνίας, αφού το μοναδικό πέρασμα ήταν τα ελεγχόμενα από τους Τούρκους Στενά. (Κυριάκου Σιμόπουλου., Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21. Απομνημονεύματα, χρονικά, ημερολόγια, υπομνήματα, αλληλογραφία εθελοντών, διπλωματών, ειδικών απεσταλμένων). Ανάμεσά τους οι Ν. Γιακούσκιν, Π. Καχόφσκυ, Σ. Ζαβαλίσιν και άλλοι επιφανείς παράγοντες των ρωσικών μυστικών επαναστατικών εταιρειών. ( Αν. Φαντέγιεφ., Η Ρωσία…. και η επανάσταση του 1821. Εφημ. Η ΑΥΓΗ, Επιστήμη Τέχνες Γράμματα,20 Σεπτεμβρίου 1960, σ. 3.).
Συγκροτήθηκαν εθελοντικά σώματα, όπως του Ρώσου συνταγματάρχη Βασίλη Ιβάνοβιτς Σκολτάνωφ, το σώμα των Ρώσων κοζάκων, ενώ Ρώσοι ένοπλοι συμμετείχαν στα επαναστατικά σώματα στη Μολδοβλαχία.. Στάλθηκαν υπεύθυνοι Ρώσοι παράγοντες, όπως ο Δεκεμβριστής Πάβελ Πέστελ προκειμένου να παρακολουθούν τα γεγονότα στην επαναστατημένη Μολδοβλαχία και να δίνουν αναφορά στον στρατηγό Κισελιόφ. (Σπύρος Λουκάτος, «Ρωσικός φιλελληνισμός στα χρόνια του 21’», Μνημοσύνη, τομ.10, (1985-1987), σ.σ.106, 108-109). Στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου συμμετείχαν Ρώσοι φιλέλληνες όπως καταδεικνύει μνημείο που έχει τοποθετηθεί στον κήπο των ηρώων στο Μεσολόγγι, αφιερωμένο στους Ρώσους φιλέλληνες. Δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί τα ονόματα των Ρώσων εθελοντών που συμμετείχαν στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου
Ο Ρώσος πρίγκιπας Καντακουζηνός, το καλοκαίρι του 1821 μετέφερε στην Ελλάδα ένοπλους εθελοντές και πολεμοφόδια με πλοία: το μπριγαντίνι Fidelissimo’’, και τη γολέτα La Speranza. Στο πλοίο, Fidelissimo, το οποίο από μεταφορικό σιταριού μεταξύ Οδησσού – Τεργέστης, διαμορφώθηκε πρόχειρα σε “επιβατικό”, επιβιβάστηκαν συνολικά 28 εθελοντές. Το πλοίο ήταν αγορασμένο από την Φιλική Εταιρεία για τις ανάγκες του Αγώνα (γραπτή εντολή Υψηλάντη στον Ξάνθο στο Κίεβο, στις 30 Ιουλίου 1820, “να αγοράσει ένα αξιόπλοο καράβι”).
Οι Ρώσοι διακρίθηκαν και στα πεδία των μαχών: ο Αφανάσα ήταν στο πυρπολικό του Παπανικολή που βύθισε το τουρκικό δίκροτο στην Ερεσσό. Οι Αδελφοί Bereznsky στην Κρήτη και στο Πέτα. Αργότερα ο ένας εξ αυτών σκοτώθηκε στην Κάσο, έτερος εξ αυτών τραυματίστηκε εκεί, ενώ τρίτος τραυματίστηκε στο Νεόκαστρο στη μάχη εναντίον του Ιμπαήμ. Ο Νικόλαος Ράικο συμμετείχε στην εκστρατεία στην Χίο υπό τον Φαβιέρο . Άλλοι αναδείχθηκαν σε υπεύθυνες θέσεις όπως ο Νικόλαος Ράικο : ο οποίος κατέβηκε στην Ελλάδα στα πρώτα έτη της επανάστασης του 1821 και πολέμησε σε πολλές μάχες ως διοικητής μεγάλων μονάδων. Ήταν αξιωματικός με εξαιρετική μόρφωση. Διετέλεσε φρούραρχος στο Παλαμίδι, έπειτα στην Πάτρα και το Καστέλι του Μωρέως ως αντισυνταγματάρχης. Επί Καποδίστρια ήταν διοικητής της της Σχολής των Ευελπίδων και αρχηγός του πυροβολικού. Για τις υπηρεσίες που προσέφερε δεν δέχτηκε ποτέ μισθό. (Χρήστος Λούκος, «Ένας Ρώσος στην Ελλάδα κατά την Καποδιστριακή περίοδο: Ο φιλέλληνας Νικόλαος Ράικο », Μνήμων, τομ.11, (1987),σ.σ..154-198).
Μετά την αποτυχία στις παραδουνάβιες ηγεμονίες όσοι κατέφυγαν στην Ρωσία δέχθηκαν τις φροντίδες των Ρώσων, αλλά και όταν ξέσπασε η Επανάσταση στην Ελλάδα, παρασχέθηκε άσυλο στους καταδιωκόμενους Έλληνες από τις σφαγές που εξαπέλυσαν οι Τούρκοι , στην Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Κυδωνιές, Κύπρο και Χίο. Στην Οδησσό, η αυτοκράτειρα Ελισάβετ Αλεξέενα είχε οργανώσει ολόκληρο σύστημα «αποτελεσματικής και ταχείας περίθαλψης των εις αθλίαν κατάστασιν αφικνουμένων Ελλήνων». (Κ. Ξηραδάκη., Φιλελληνίδες, Ιστορική μελέτη, Αθήνα 1976,σ. 47.).
Η ρωσική κοινή γνώμη συμπαραστάθηκε στον ελληνικό Αγώνα, με χρήματα που συλλέγονταν σε όλο το ρωσικό κράτος υπέρ των θυμάτων και των καταστροφών του αγώνος. Συστήθηκαν κομιτάτα με σκοπό την εξαγορά αιχμαλώτων και τη βοήθεια απόρων ( π.χ. το ‘’Κομιτάτο εξαγοράς αιχμαλώτων Γραικών Χίου, Κυδωνιών, Κασσάνδρας’’, συστημένο από τον επίσκοπο Κισνόβ Δημήτριο).
Τα φιλελληνικά αισθήματα του τσάρου Αλέξανδρου Α΄ και της συζύγου του Ελισάβετ Αλεξεεβνα (1779-1826) είχαν εκδηλωθεί πριν την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης. όταν το 1815 ο Καποδίστριας έκανε έρανο στην Ρωσία για την «Φιλόμουσο Εταιρεία», η τσαρίνα πρώτη προσέφερε στον έρανο το ποσό των 100 ολλανδικών δουκάτων. Το παράδειγμά της ακολούθησαν και άλλες γυναίκες της ρωσικής αριστοκρατίας. (Γ. Κορδάτου., Ιστορία Νεώτερης Ελλάδας τ. Α΄ σ. 604 και τ. Β΄σ. 25.)
Τσαρίνα Ελισάβετ Αλεξέεβνα πρόσφερε 100 ολλ. Δουκάτα
Η Μεγάλη δούκισσα Μαρία της Βαϊμάρης » 50 »
Η δούκισσα Κατερίνα Όλτεμπουργκ » 50 »
Η πριγκίπισσα Τερέζα Ζαμπλονόφσκι » 6 »
Η κοντέσσα Βέρμπνα » 6 »
Η κοντέσσα Ζίτσυ Σερράρι » 5 »
Η Κατερίνα Μπάλτς » 5 »
Η Έλενα Στούρτζα » 3 »
Η Μαρία Τσιτσέρινα » 3 »
Την επόμενη χρονιά το 1816 βλέπουμε το όνομα της
Τσαρίνας Ελισάβετ Αλεξέεβνας.η οποία » 100 »
Η Μεγάλη δούκισσα Μαρία » 50 »
Σύνολο 378 ολλ. Δουκάτα
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να καταλήξουμε ότι η Ελληνική Επανάσταση του 1821 συνέβαλε στην αφύπνιση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τα ιδανικά της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας ενός έθνους. Ο δίκαιος Αγώνας των Ελλήνων ευαισθητοποίησε συνειδήσεις αλλά και θύμισε σε όλους ότι αυτός ο μικρός υπόδουλος λαός έχει τις ρίζες του στην ελληνική αρχαιότητα. Μια ελληνική αρχαιότητα η οποία κληροδότησε στην ανθρωπότητα την ελληνική παιδεία και έθεσε τις βάσεις όλων των επιστημών. Οι πολιτισμένοι λαοί της εποχής, αισθανόμενοι την πολιτισμική κληρονομία των Ελλήνων ανέπτυξαν κινήματα αλληλεγγύης και φιλελληνισμού ως ένδειξη αναγνώρισης της προσφοράς των Ελλήνων σε όλο τον κόσμο.
Ο ρωσικός λαός, με κοινό παρανομαστή, με τον ελληνικό λαό, τους παραδοσιακούς ιστορικούς και πολιτισμικούς δεσμούς και την ορθόδοξη πίστη, κατόρθωσε να ξεπεράσει τις κρατούσες διεθνείς πολιτικές συγκυρίες και συμμαχίες της εποχής τους και ανέδειξε την εθελοντική πράξη και αλληλεγγύη σε κρίκο φιλίας ,χωρίς ανταλλακτικές ανάγκες και ανταποδώσεις, σμιλεύοντας από κοινού την οικουμενικότητα των δεσμών αυτών.
Μαργαρίτα Γ. Δημητριάδου
Ιστορικός
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
- Ιστορικός
- Κάτοχος ΜΑ στην Ιστορία και Διδακτική της Ιστορίας
- Κάτοχος ΜΑ στην Ορθόδοξη Θεολογία